Deksametazon zwiększa skuteczność znieczulenia porodowego – nowe badania

Czy deksametazon zwiększa skuteczność znieczulenia podczas porodu?

W randomizowanym, trójzaślepionym badaniu klinicznym przeprowadzonym w 2022 roku na Uniwersytecie Medycznym Alborz zbadano wpływ dodania deksametazonu do sufentanylu w znieczuleniu podpajęczynówkowym podczas porodu naturalnego. Badanie to stanowi jeden z nielicznych projektów oceniających zastosowanie deksametazonu jako adjuwanta w łagodzeniu bólu porodowego.

Badaniem objęto 60 ciężarnych kobiet w wieku 20-40 lat, z ciążą pojedynczą donoszoną, które zostały podzielone na dwie równe grupy metodą randomizacji blokowej. Grupa interwencyjna (A) otrzymała 5 μg sufentanylu z 5 mg deksametazonu, podczas gdy grupa kontrolna (B) otrzymała wyłącznie 5 μg sufentanylu podpajęczynówkowo w przestrzeni L3-L4 lub L4-L5. Obie grupy były porównywalne pod względem parametrów demograficznych, w tym wieku ciążowego, rodności, ciężarności oraz wskaźnika masy ciała.

Wyniki badania wykazały, że średni czas trwania analgezji w grupie interwencyjnej wynosił 237,67 ± 53,46 minut, co było znacząco dłuższe niż w grupie kontrolnej, gdzie wynosił 149,57 ± 68,82 minut (p < 0,001). Ponadto, średni czas do pierwszej prośby o dodatkowe leki przeciwbólowe był również istotnie dłuższy w grupie otrzymującej deksametazon (235,33 ± 47,41 minut) w porównaniu z grupą kontrolną (140,78 ± 90,90 minut).

Interesującym odkryciem było również to, że dodanie deksametazonu przyczyniło się do skrócenia czasu trwania pierwszego etapu porodu. W grupie interwencyjnej pierwszy etap porodu trwał średnio 261,17 ± 64,85 minut, co było znacząco krótsze niż w grupie kontrolnej (339,83 ± 175,53 minut; p < 0,001). Całkowity czas porodu w grupie deksametazonowej był również krótszy (288,00 ± 71,45 minut) w porównaniu z grupą kontrolną (375,00 ± 181,12 minut; p = 0,019). Nie zaobserwowano natomiast istotnych różnic w czasie trwania drugiego etapu porodu, który wynosił 26,83 ± 16,16 minut w grupie interwencyjnej i 35,17 ± 36,96 minut w grupie kontrolnej (p = 0,265).

Jak bezpieczne jest stosowanie deksametazonu w praktyce porodowej?

Co istotne, dodanie deksametazonu nie wpłynęło negatywnie na parametry życiowe matki, takie jak ciśnienie skurczowe i rozkurczowe, częstość akcji serca, częstość oddechów, temperatura ciała czy saturacja tlenem. Również wskaźniki kliniczne noworodków, w tym poziomy pH, PO₂, PCO₂, HCO₃ oraz wyniki w skali Apgar, nie wykazały istotnych różnic między grupami. Częstość wykonania nagłego cięcia cesarskiego lub porodu zabiegowego również nie różniła się znacząco między grupami – w grupie interwencyjnej odnotowano jeden przypadek (3,3%), a w grupie kontrolnej trzy przypadki (10%) (p = 0,612).

Mechanizm działania deksametazonu w kontekście porodu nie jest w pełni poznany, ale proponowane hipotezy obejmują zarówno efekty parakrynne, jak i autokrynne, związane z obecnością receptorów glikokortykoidowych w ludzkiej owodni. Badania wykazały, że w późnej ciąży wzrost poziomu kortyzolu prowadzi do metabolizmu niemetabolizowanych prostaglandyn pochodnych aminowych w kosmówce, co wpływa na doczesną i przylegające miometrium, powodując przejście z fazy zerowej do faz pierwszej i drugiej porodu.

Właściwości przeciwzapalne deksametazonu, wynikające z bezpośredniego wpływu steroidów na błony komórkowe, mogą również przyczyniać się do minimalizacji niepożądanych efektów. Odkrycie to może otworzyć drogę do przyszłych badań nad wpływem deksametazonu na bóle głowy i pleców po znieczuleniu podpajęczynówkowym, co pokazuje, że badania nad deksametazonem nie ograniczają się tylko do łagodzenia bólu podczas porodu i progresji porodu.

Czy wyniki badań zmieniają podejście do znieczulenia porodowego?

Wyniki tego badania są zgodne z wcześniejszymi doniesieniami, które wskazywały, że dodanie deksametazonu do różnych środków znieczulających, takich jak lewobupiwakainy czy remifentanil, zwiększa skuteczność znieczulenia podpajęczynówkowego podczas porodu naturalnego. Badania przeprowadzone przez Khaled i współpracowników, EL-Shourbagy i współpracowników oraz Tkachenko i współpracowników potwierdzają, że dodanie deksametazonu zwiększa skuteczność sufentanylu.

Warto jednak zauważyć, że niektóre badania przeglądowe, jak to przeprowadzone przez Kelly i współpracowników, kwestionowały efektywność kortykosteroidów w przyspieszaniu procesu porodu. Natomiast inne badania, takie jak te przeprowadzone przez Barkani i współpracowników (z zastosowaniem pozaowodniowego deksametazonu) oraz Ziaei i współpracowników (z dwoma dawkami 10 mg domięśniowego deksametazonu podawanymi w odstępie 12 godzin), wykazały, że wstrzyknięcie deksametazonu skraca czas do wejścia w aktywną fazę porodu.

Jednoczesne stosowanie deksametazonu i sufentanylu w porównaniu z samym sufentanylem jest zalecane ze względu na jego bezpieczeństwo zarówno dla matki, jak i dla dziecka, a także ze względu na osiągnięcie bardziej pożądanego łagodzenia bólu podczas porodu naturalnego. Wyniki tego badania mogą mieć istotne implikacje kliniczne dla poprawy komfortu pacjentek podczas porodu oraz potencjalnie skrócenia czasu jego trwania.

Podsumowanie

Randomizowane badanie kliniczne przeprowadzone na Uniwersytecie Medycznym Alborz w 2022 roku wykazało znaczące korzyści z dodania deksametazonu do znieczulenia podpajęczynówkowego sufentanylem podczas porodu naturalnego. W badaniu uczestniczyło 60 ciężarnych kobiet podzielonych na dwie grupy. Grupa otrzymująca kombinację leków osiągnęła znacząco dłuższy czas działania znieczulenia (237,67 minut vs 149,57 minut) oraz krótszy całkowity czas porodu (288 minut vs 375 minut). Co istotne, nie zaobserwowano negatywnego wpływu na parametry życiowe matki ani stan noworodka. Mechanizm działania deksametazonu związany jest z jego właściwościami przeciwzapalnymi oraz wpływem na receptory glikokortykoidowe. Wyniki te są zgodne z wcześniejszymi badaniami i sugerują, że połączenie deksametazonu z sufentanylem może stanowić bezpieczną i skuteczną metodę znieczulenia porodowego.